Bij gebrek aan een peutervragentopic vraag ik het hier maar… heeft er iemand ervaring of kent iemand een goed boek over het volgende:
Hoe vertel je een peuter dat opa dood gaat/is? Mijn dochtertje is 2,5. Mijn vader heeft een hersentumor. De prognose van de arts is dat hij 2008 waarschijnlijk nog wel zal halen, maar 2009 zeker niet. Zoals het nu met hem gaat, twijfel ik zelfs of hij 2008 gaat halen. Hoe vertel je zo’n klein wijffie, die niet snapt wat dood is, wat er aan de hand is… Iemand ervaring?
Moeilijk hoor. Jeetje, wat een naar nieuws.
Ik denk dat ik het nu nog even zal laten. Ik zou als de tijd daar is zeggen dat opa heel ziek is en op een gegeven moment zal gaan slapen. Dat hij niet meer wakker zal worden. Ik zou dat niet te vroeg doen, omdat ze het dan niet meer kan begrijpen. Als ik Kim iets vertel en het gebeurd niet binnen een week, dan snapt ze het niet meer en in dit geval zal dat betekenen dat ze niet begrijpt dat opa nu nog steeds niet slaapt en dat zou ik niet willen. Laat haar zo lang mogelijk op een normale manier van opa genieten!!
Maar ook zal ik vertellen dat hij ergens anders is (want dat is wat ik geloof), maar dat hangt er natuurlijk vanaf of je dat gelooft. Ik denk dat ik, als opa zal overlijden, in het donker buiten zal gaan staan met Kim en naar boven zal kijken en dan vertellen dat 1 van de sterren opa is.
Heel erg veel sterkte meid!!
:hug: :hug: :hug:
Wat ik dus eigenlijk bedoel te zeggen is dat je eigenlijk een kind van die leeftijd niet kán voorbereiden. Allereerst omdat ze nog geen idee van tijd hebben en je niet precies weet wanneer hij zal overlijden. Een week lijkt voor een kind al een eeuwigheid. En ten tweede omdat ze niet weten wat de dood inhoudt.
:hug: :hug:
Jeetje Babbels, sterkte in ieder geval met je vader…
Ja, en ik ben het met Joepie eens. Zo’n klein kindje kun je nog niet voorbereiden op een of ander.
Johans oma is begin dit jaar overleden. Samila was toen bijna vier en heb heeft wel veel indruk op haar gemaakt, maar Isana, toen nog niet eens 2 weet er helemaal niks van, heeft er ook helemaal niks van meegekregen.
Ik denk dat ik inderdaad zou zeggen dat opa ziek is en niet meer beter wordt, maar of ze het zal begrijpen?!
Ik denk dat het het belangrijkste is dat je duidelijk naar haar bent als het eenmaal zover is…
Wij zijn daar heel open over geweest naar Samila toen en zij weet nu dat als je dood bent, dat je niet meer terug komt.
Ik zou wel een beetje oppassen met het zeggen dat opa is gaan slapen. Voor je het weet durven ze zelf niet meer te gaan slapen uit angst om ook niet meer wakker te worden 
. Ik zou zelf toch liever uitleggen dat opa heel erg ziek is geworden en dat zelfs de dokter hem niet meer beter kan maken, zoiets. Maar inderdaad pas doen als het allemaal heel erg dichtbij komt, anders duurt het te lang en snapt ze het misschien niet meer.
Sterkte ermee, lijkt me erg moeilijk allemaal :hug:
Allereerst heel veel sterkte voor jou en je gezin de komende tijd! Pluk de dag!
Als je zelf verdrietig bent, na bv een telefoongesprek, kun je dat best even benoemen…Mama is een beetje verdrietig… Als je kind nog geen waarom vragen stelt, zou ik daar verder niet op in gaan.
Pas als je vader er echt niet meer is en je kleintje vraagt ernaar (gaan we naar opa toe?), kun je bv vertellen dat opa het mooiste sterretje aan de hemel is geworden… Ik ken genoeg kinderen die dan de eerste tijd, als ze dat weten, voor het slapen gaan even naar de mooiste ster willen kijken…
Als je een vlindertje ziet, kan opa dat ook zijn…
over rouwverwerking.
hoofdpunt is eigenlijk wel, dat je het woord dood niet vermijdt.
dit niet voorstellen als; opa is gaan slapen en word niet meer wakker.
daar kun je kinderen heel angstig mee maken om te gaan slapen.
zeg eerder; opa kan niet meer eten en lopen.
of; hij is stuk en is niet meer te maken.
dat is begrijpelijk voor kinderen.
- blijf erover praten als het kind daar behoefte aan heeft.
- soms gaat een kind pas veel later rouwen, probeer wel het gesprek op gang te brengen.
- biedt boekjes aan (bijv kikker en het vogeltje) en geef speelgoed als poppen/playmobil, waarmee kinderen de situatie kunnen verwerken.
wat ook belangrijk is, is om het kind zelf te vragen wat zij wil.
bereid haar dan wel een beetjevoor.
kinderen willen vaak ook weten hoe iemand er uit ziet asl deze dood is.
dat hij stil ligt, niet kan eten, niet kan praten.
als een kind vraagt; waar is opa nu?
kun je zeggen; opa is in de hemel, een sterretje, op een wolkje.
maar je kan ook vragen; waar denk jij dat opa nu is?
daarmee kun je aansluiten op zijn belevingswereld.
kinderen weten namelijk heel goed waar ze zelf toe in staat zijn, wat ze aankunnen.
vertel een kind dat opa ziek is en niet meer beter kan worden.
stel hij ligt in het ziekenhuis en er buisjes aan zijn lichaam zitten , zodat hij minder pijn heeft, vertel dit dan ook
vraag een kind of het nog dag wil zeggen tegen opa, opa nog een hand of een kus geven.maar dat opa het kind niet dag kan zeggen of een kus geven.opa is te ziek.
een kind kan dan zelf kiezen en voelt zich serieus genomen, word er bij betrokken.
als het kind aangeeft mee te willen, is het wel belangrijk om voor een achterban te zorgen.stel, bij de deur van de kamer wil het kind toch niet meer. dan kan het kind met bijv de tante mee gaan en in de wachtruimte wachten en kan de ouder toch naar opa toe gaan.
dit zelfde geldt ook voor begravenis/crematie. kinderen vanaf 3 jaar zijn prima in staat sit zelf te kiezen. als ouders het kind maar voorbereiden en begeleiden. vertel eerlijk hoe het staat, ga in op vragen van het kind, neem er de tijd voor. ook al vraagt het kind voor de 100e keer dezelfde vraag,
Omgaan met rouwgevoelens
Omdat je peuter waarschijnlijk nog nooit eerder een groot verlies heeft meegemaakt, weet hij nog niet hoe hij met zijn gevoelens van rouw moet omgaan. Daar zul jij hem dus bij moeten helpen:
· Duidelijkheid scheppen
· Gevoelens laten uiten
· Zorg voor continuïteit
Duidelijkheid scheppen
Waarschijnlijk begrijpt je peuter niet goed dat iemand die dood is, niet meer terugkomt. Het kan duidelijkheid scheppen wanneer je hem meeneemt naar de begravenis. Als hij vaak aan je vraag wanneer de overledene weer terugkomt, kan het misschien ook helpen om de spullen van diegene op te ruimen waar je kindje bij is. Zorg er dan wel voor dat je niet alle spulletjes weghaalt, want herinneringen zijn belangrijk in het rouwproces.
Als er iemand in het gezin is overleden, denk je er misschien over om je peuter een tijdje bij iemand anders te laten logeren. Maar dat kun je beter niet doen. De dood van een familielid wordt hierdoor alleen maar onwerkelijker voor je peuter. Als hij van huis is, duurt het bovendien des te langer voor hij is gewend aan de afwezigheid van de overledene. Misschien heb je er wel veel aan als er een tijdje een goede vriend of vriendin bij jullie komt wonen. Dat kan jullie allebei steun geven en bovendien kun je jezelf op die manier misschien wat ontlasten.
Gevoelens laten uiten
Het is van groot belang dat je kind de kans krijgt om te rouwen. Laat hem daarom veel huilen en praten of laat hem tekeningen maken waarin hij zijn gevoelens kwijt kan. Het is belangrijk dat je weet wat hij denkt, want een kind kan zichzelf soms een schuldgevoel aanpraten. En dat moet je proberen te voorkomen. Huil ook gerust met je kindje mee, want wanneer jullie samen het rouwproces doormaken, wordt het voor jullie allebei makkelijker om het verlies te verwerken.
Zorg voor continuïteit
Rouwen is belangrijk, maar het mag je kind niet volledig in beslag nemen. Hier kun je voor zorgen door aan bepaalde gewoonten en routines vast te houden. Zeg dus liever geen speelafspraken af en eet op gewone tijden, want je kindje put veel troost uit continuïteit.
Als je peuter al naar de crèche of naar school gaat, kun je hem dan ook beter niet te lang thuis houden. Pak zo snel mogelijk het vertrouwde ritme weer op, zodat zijn leven weer wat normaler wordt. Zorg ook dat de regels in huis niet veranderen. Hij zal zich veiliger voelen als datgene wat wel en niet mag, voorspelbaar blijft.
Tenslotte is het belangrijk dat je je peuter kind laat zijn. Geef hem niet het gevoel dat hij het verlies van de overledene moet compenseren en zoek geen steun bij hem. Laat hem spelen en lol maken en praat hem geen schuldgevoel aan door boos te zijn dat hij plezier maakt, terwijl er een geliefd persoon is overleden.
Vragen over de dood
Als je kindje drie of vier jaar is, zal hij waarschijnlijk vragen gaan stellen over de dood. Deze vragen worden opgeroepen door nieuwsgierigheid en door angst. Zijn nieuwsgierigheid maakt dat hij van alles de reden wil weten en zich bovendien afvraagt wat deze zaken met hem te maken hebben. Zodra hij een beetje begrijpt wat doodgaan is, vraagt hij zich dus af of hij zelf ook dood zal gaan.
Vragen over de dood vloeien ook voor een groot deel voort uit angst. Zijn verbeelding is nu zover ontwikkeld dat hij zich gevaren kan indenken waar hij zelf nog niet mee te maken heeft gehad, zoals de dood. Overigens is je kindje waarschijnlijk banger voor het moment van doodgaan, dan voor de dood zelf.
Omgaan met vragen over de dood
Hoewel je het misschien moeilijk vindt om over de dood te praten, is het toch belangrijk dat je de vragen van je kindje over dit onderwerp beantwoordt. Kinderinfo.nl geeft je tips om de dood bespreekbaar te maken:
· Maak er geen taboe van
· Praat op een begrijpelijke manier
· Maak je kind niet ongerust
Maak er geen taboe van
Op de dood rust in veel gezinnen nog een taboe. Misschien ben je er zelf bang voor, waardoor je het moeilijk vindt om erover te praten. Toch is dat juist verwarrend voor je kleine. Wanneer hij merkt dat het onderwerp onbespreekbaar is, gaat hij in zijn eentje piekeren. Als hij er niet over kan praten, mist hij bovendien een kader waarin hij het eerste sterfgeval in zijn omgeving kan plaatsen.
Het is beter om er open en eerlijk over te praten. Zeg dan liever niet dat alleen oude mensen sterven. Geef gewoon toe dat je ook op jonge leeftijd dood kan gaan, maar leg hierbij meteen uit dat dit niet waarschijnlijk is.
Praat op een begrijpelijke manier
Het is belangrijk dat je de vragen van je kind op een begrijpelijke manier uitlegt. Daarbij is het van belang dat je de juiste termen gebruikt. Zo is ‘inslapen’ geen goede term om doodgaan uit te leggen. Je kindje kan hierdoor bang worden om te gaan slapen. Bovendien leidt deze term tot de onterechte hoop dat een overledene weer terug kan komen, waardoor je kind de dood als iets tijdelijks blijft zien. Gebruik daarom simpele, maar eerlijke woorden.
Wanneer je godsdienstig bent, kun je beter niet tegen je kind zeggen dat iemand ‘door God is meegenomen, omdat Hij zoveel van diegene hield’. Je kind zal dan denken dat hij zelf ook ineens kan worden meegenomen. Maar je kunt je kind natuurlijk wel gewoon vertellen dat mensen na hun dood in de hemel terechtkomen.
Maak je kind niet ongerust
Probeer ervoor te zorgen dat je kind de dood niet als iets afschrikwekkends gaat zien. Op televisie heeft hij misschien vredig is gezien dat doodgaan erg bloederig kan zijn. Daarom is het belangrijk om hem te laten weten dat het moment van sterven meestal heel.
heel veel sterkte
Oh, niet vertellen dus dat opa gaat slapen. Dat is inderdaad een beter idee nu ik dit lees. Ik zou zelf dan inderdaad ook niet meer willen slapen…
Babbels, :hug: :hug:
Sterkte.
idd niet vertellen van dat opa slaapt. Dat vertelde onze begrafenisonderneemster ons ook.
Zoals je weet heeft onze boef vorig jaar zijn opa verloren. Voor ons kwam het natuurlijk plotseling maar we hebben hem er wel bij betrokken. Hij heeft opa ook dood gezien om afscheid te nemen. Dit was wel alleen de eerste dag toen opa er nog “goed” uitzag. Daarna mocht hij er niet meer bij omdat opa begon te verkleuren.
Toen hebben wij verteld dat opa nu dood is en naar een wolkje gaat.
Grappige is dat hij dat nog steeds weet.
Toevallig zei hij het van de week nog toen het bewolkt was: “Opa in de wolken hè mama!”
Maar om voor te bereiden denk ik zelf dat je gewoon open kaart moet spelen. Opa is ziek.
Het stukje van Hedwich geeft dit ook al duidelijk aan.
Nogmaals veel sterkte
ik zou het pas vertellen als hij zichtbaar ziek is
en dat ook zo benoemen als: heel erg ziek.
pas als ie overleden is met boekjes ed beginnen
kikker en het vogeltje is een erg mooi en simpel boekje waarin de dood ook echt benoemd wordt.
ik heb zelf mijn opa verloren toen ik vijf was.
ik weet nog dat ik werd mee genomen naar het ziekenhuis om afscheid te nemen. Ik wist toen natuurlijk wel dat opa in het ziekenhuis lag
en dat opa erg ziek was
maar waarom ik hem in hemelsnaam gedag moest zeggen?
het is me altijd bij gebleven.
ook toen hij dus de dag erna ‘dood’ was.
ik had echt wel door wat het betekende, dat woord.
wat ik bedoel te zeggen: ik zou het dus op het moment dat het speelt open en eerlijk benoemen, gewoon hoe het is.
nou, kan er over meepraten. Mijn vader is in februari dit jaar overleden. Julian nam ik wel eens mee het ziekenhuis in. Daarvoor was hij al niet lekker en had pijn (k*nker) en zeiden we al dat julian rustig aan moest doen omdat opa ziekjes was. Dat scheen hij wel te begrijpen.
(nu is julian ook 2.5, hij was toen nog net geen 2).
Ja, en verder ook mee naar het ziekenhuis en ook zeggen dat opa niet lekker was of ziekjes. Dat het bij ons zo snel is gegaan kon niemand voorspellen. De laatste week is julian er helemaal niet meer bijgeweest eigenlijk en ook niet bij de crematie.
We hebben het wel over dat Opa een sterretje is geworden.
Hij heeft het daar nog over als ie ergens een sterretje ziet, of een ziekenwagen. Dan weet hij, als ik vraag waar is opa, dat hij dan antwoord dat opa in het ziekenhuis is.
maar of ie het echt beseft… nee… wij zijn degenen met het verdriet… Julian was op dat moment echt alles voor opa en heeft heel veel gedaan en laten zien aan julian, maar hij gaat het toch vergeten.
Wij hebben de pijn… niet de kindjes… die weten niet beter… die zien opa niet meer en is het ook over. Maar met bepaalde dingen heeft hij het er nog wel over… dat is van opa, of idd met de ziekenauto
laatst zei ik tegen julian dat ik niet zo lekker was, mama beetje ziekjes (voorh.holte ontstk. etc.), nee…opa is tiekjes!!
Maar verder voelde julian wel haarfijn aan als wij verdriet hadden. Toen ik na de eerste nacht in het ziekenhuis thuiskwam (had bij mijn vader geslapen zodat mijn moeder even kon bijkomen) en dat was zeer heftig, moest ik zooooo huilen. Julian was zo rustig en ‘mama uilen’ en gaf me een onwijs dikke knuffel en lange kus…
Ik zou zeggen, laat het gewoon zijn beloop, het komt vanzelf…
Heel veel sterkte meis met deze rotperiode!!!
Uhm niet? Gewoon zover t kan je kind mee brengen. Dat loopt natuurlijk wel denk ik. Mijn schoonvader zit nu in de laatste fase van kanker dus we weten wat het is. Het is alleen nog afwachten nu. Maar Joy komt regelmatig mee, evenals de andere kleinkinderen. Wel korter enzo natuurlijk anders is het veel te druk voor hem. Maar ja ze is vanzelfsprekend al rustiger dan heel apart. Ik vind Joy ook te jong om daar echt over te vertellen. Ze is dan wel ietsjes jonger 2jaar en 2maanden. Maar goed als het zo ver is of ze mee gaat naar dienst weet ik nog niet maar ze komt zeker in de periode tussen overleiden en diensten in daar thuis ook. Dus dat loopt allemaal vanzelf wel!
en ik wil er ook niet tja anders dan anders over doen, omdat het juist natuurlijk is. Ik leg haar toch ook niet helemaal uit als er een kindje word geboren, daarvoor hoef je toch ook geen boekjes te kopen. Dat pikken ze ook gewoon vanzelf op.
Zo is het ook met doodgaan in mijn ogen.
Babbels, allereerst heel veel sterkte voor jou en je familie.
Allerlei tips etc. zijn al gegeven, maar nog niet dat er ook een Nijntje-boekje is dat over Nijntjes oma die doodgaat. Het heet Lieve Oma Pluis.
Hé meiden allemaal bedankt voor jullie reactie en de meiden die in hetzelfde schuitje zitten, ook heel veel sterkte en :hug: . Ik heb “lieve oma pluis” inmiddels gekocht en ook een boekje “samen verdrietig” waar ook wat handige do’s en don’ts in staan. Mijn vader is inmiddels bijna kaal door de bestraling en heeft geen baard meer. Als we er zijn, valt hij regelmatig in zijn stoel met zijn hoofd in zijn handen voorover in slaap en mijn dochtertje neemt het allemaal zoals het komt. Af en toe kruipt ze onder zijn gezicht om te kijken of hij zijn ogen dicht heeft. :inlove: We hopen hem nog even bij ons te hebben. Hij wil zelf graag nog alle verjaardagen meemaken, dat zou tot eind april volgend jaar zijn. Ik vrees dat hij dat niet gaat halen.
Kleinbloemetje het verschil met een baby is dat die als hij geboren is, tastbaar is voor de peuter. Dood is dat niet, eigenlijk is dat een abstract begrip. Een baby is eigenlijk andersom, zolang hij bij mama in de buik zit is het nog heel abstract… :think: