AMSTERDAM - Scheve babyhoofdjes, vroeger kwamen ze nauwelijks voor, vandaag de dag worden er maar liefst twintigduizend afgeplatte koppies per jaar gesignaleerd. Helmpjes moeten de hoofdjes weer mooi rond krijgen.
Het zoontje van Meerten Castelijns was nog maar acht weken oud toen werd geconstateerd dat hij een duidelijke voorkeurshouding had. Meerten: „Mijn bevalling was hectisch en ze hebben me niet goed voorgelicht, of ik heb het niet gehoord, dat kan ook. We hebben Ronin altijd op zijn rug gelegd en niet de ene keer op de ene zij en de andere keer op de andere zij, zoals vroeger het advies was. In een paar weken tijd is zijn hoofdje daardoor scheefgegroeid. We hebben kinderfysiotherapie gekregen, en vanaf dat moment legden we hem overdag ook op zijn buik als wij erbij warenmaar toen was het kwaad al geschied.�
Gezondheidswetenschapper en fysiotherapeut Renske van Wijk doet promotieonderzoek naar de behandeling van baby’s met schedelvervorming aan bij de vakgroep Health Technology and Services Research van de Universiteit Twente. Bij dit onderzoek wordt samengewerkt met TNO Kwaliteit van Leven, Leiden en het UMC Sint Radboud, Nijmegen. Afgeplatte kinderhoofdjes is een probleem van deze tijd, constateert ze. „Sinds de jaren tachtig wordt ouders geadviseerd baby’s op hun rug te laten slapen om wiegendood te voorkomen. Stierven er voorheen nog meer dan 200 kinderen aan wiegendood per jaar, nu zijn dat er nog maar 19. Maar wanneer baby’s ook als ze wakker zijn voornamelijk op hun rug liggen, bestaat de kans dat hun hoofd vervormt. Baby’s die een voorkeurshouding hebben, kunnen een afgeplat hoofd of zelfs een asymmetrisch gezicht ontwikkelen.�
Kinderfysiotherapeut Tineke van Westerop waarschuwt ouders en kinderdagverblijven voor scheve babyhoofdjes met haar actie ’Baby, houd je rug recht’. Volgens haar zijn de scheve kinderhoofdjes niet zozeer het gevolg van rugligging, baby’s zouden te vaak en te lang in stoeltjes worden gezet.
Autostoeltjes
Westerop: „Het is nu zo dat baby’s in hun stoeltjes vastgegespt liggen toe te kijken hoe hun ouders bewegen. Papa en mama willen met vrienden naar de kroeg, ze willen op vakantie en ze slepen hun kind overal mee naartoe in plaats van een halfjaar pas op de plaats te maken. Kinderen krijgen niet de tijd om in eigen tempo en op hun eigen manier dingen te leren. Kinderen kunnen zich in de stoeltjes nauwelijks bewegen en zakken door de zwaartekracht alleen maar verder onderuit met als gevolg een asymmetrische houding. Ze moeten plat liggen.� Volgens Van Wijk is het nog niet bewezen dat autostoeltjes de boosdoener zijn. „Het is wel aan te raden om het gebruik van dergelijke stoeltjes te beperken. Het is belangrijk om kinderen te stimuleren om te bewegen door ze ten minste drie keer per dag op hun buik te leggen. Dat kan al vanaf de eerste week na geboorte, mits je er als ouder bij blijft.�
Helmpje
Er zijn verschillende behandelingen voor schedelvervorming, waarvan alleen bij kinderfysiotherapie tot nu de effectiviteit bewezen is. Kinderen van ongeveer zes maanden met een schedelvervorming worden in Nederland ook regelmatig behandeld met helmredressietherapie. De langetermijneffecten hiervan zijn nog niet bekend. In haar onderzoek waar tot volgend jaar maart kinderen aan mee kunnen doen, vergelijkt Van Wijk baby’s met schedelvervorming die helmpjes dragen met baby’s met schedelvervorming waarvan de ouders de natuurlijke herstelgroei afwachten. Van Wijk: „We weten dat de natuur haar werk doet, een afvlakking kan er vanzelf uitgroeien. Niet alle kinderen krijgen een perfect rond hoofdje, maar een groot aantal herstelt wel. Helmbehandeling is een intensieve behandeling, de helm moet een halfjaar lang 23 uur per dag gedragen worden en kan onder andere huidirritatie, zweten en acceptatieproblemen veroorzaken. Dan moet het duidelijk toegevoegde waarde hebben. Op dit moment kun je als ouder niet de verkeerde keuze maken; bij beide opties wordt herstel verwacht, dus meestal kiezen ouders op basis van gevoel. Maar natuurlijk wil je het liefst weten wat de precieze positieve en negatieve effecten van beide opties zijn, Of dat zo is, hopen we binnenkort te kunnen zeggen.�
Francis Arts heeft een tweeling van een halfjaar van wie zoontje Daan een afgeplat hoofdje heeft. Francis: „De oefeningen die we van de kinderfysiotherapeut kregen, hadden gelukkig effect, toch kwam Daan nog nét in aanmerking voor een helmpje. Maar er was al zo veel verbeterd, dat we er wel vertrouwen in hadden dat het hoofdje zonder helmpje ook zou bijtrekken.�
Omdat het een tweeling is dacht ik eerst wel: straks wordt één van de twee een stil jongetje omdat hij ziet dat zijn hoofd er anders uit ziet. Maar mijn partner zei: straks komt er haar overheen en zie je het bijna niet.� Het zoontje van Meerten Castelijns draagt wel een helmpje. Meerten: „In het begin was het wel moeilijk om met hem naar buiten te gaan, iedereen begint er natuurlijk over, maar na een paar weken was dat over. Ik vond het eerst zielig, maar mijn vriend zei: als je het niet doet en het trekt niet vanzelf bij, dan denk je ’had ik het maar gedaan’. Als Ronin het vervelend had gevonden om een helmpje op te hebben, dan zouden we ermee stoppen, maar hij had er helemaal geen last van. Iedereen begint er natuurlijk over. Het is natuurlijk puur cosmetisch, daarom was het een moeilijke keuze. De één heeft een flapoor, de ander een scheef hoofd. Het was een moeilijke keuze, maar nu kunnen we er nog wat aan doen.�
Tips voor een mooi rond hoofdje*:
- Bij voeden het kind afwisselend op de linker- en rechterarm vasthouden
- Als het kind wakker is, onder toezicht drie keer per dag op de buik leggen. Bouw het uit van drie keer vijf minuten als de baby net geboren is, naar drie keer een halfuur als het kind drie maanden is.
- Laat het kindje altijd in rugligging slapen, maar leg het hoofdje afwisselend naar links en rechts gedraaid. Als het kindje tijdens de slaap weer in de voorkeurshouding is gaan liggen, probeer het hoofdje dan voorzichtig naar de andere kant te draaien.
*Nieuwe basisadviezen uit de concept richtlijn Jeugdgezondheidszorg ‘Voorkeurshouding en Schedelvervorming’
